Proces wychowania trwa przez całe życie – czasami odnosimy sukcesy, jednak porażki nie są nam obce. Znasz to uczucie, kiedy zupełnie nie wiedziałeś/łaś co zrobić w danej sytuacji? Dlaczego to, co do tej pory skutkowało, teraz w ogóle nie pomaga? Być może czas zmienić strategię – owszem, w wychowaniu także mamy z nimi do czynienia! Pojęcie strategii wychowania jest w pedagogice jednym z kluczowych elementów samego wychowania, bowiem to właśnie od nich zależy, czy proces wychowania będzie odbywał się we właściwy, a przynajmniej najbardziej oczekiwany sposób. W tym artykule podział strategii i ich rodzaje nie będą uwzględnione – zostaną jednak przedstawione kryteria ich doboru, które są równie ważne.
Aby proces wychowania przebiegał jak najbardziej spójnie i prawidłowo potrzebny jest odpowiedni dobór strategii – nie każda strategia bowiem w taki sam sposób wpłynie na każdego wychowanka, ale tez nie każdy wychowanek jest wrażliwy na dane wartości. Musimy więc najpierw wiedzieć, które z wartości chcemy przekazać wychowankom; do czego te wartości są wychowankowi potrzebne i czy w ogóle jest on w stanie przyjąć je jako własne w danym momencie swojego życia. Odpowiedzi na te pytania będzie zapewne tyle, ilu wychowanków, bowiem do każdego z nich należy podejść indywidualnie. Jakie zatem kryteria doboru strategii wychowania możemy wyróżnić? Są to, m.in.:
– indywidualność (o czym już wspomniano; uważam, że jest to główne kryterium doboru strategii, z którego dopiero później możemy kolejno wyodrębniać inne/poniższe kryteria)
– wiek wychowanka/okres rozwojowy
– potrzeby wychowanka (należy mieć na uwadze, że w okresie dzieciństwa będą one inne niż np. w okresie dojrzewania)
– stan emocjonalny/psychiczny
– obecna sytuacja życiowa
– relacje wychowawcy z wychowankiem (inną strategię przyjmiemy, kiedy wychowanek będzie widział w nas autorytet, inną gdy dopiero się poznajemy i budujemy wzajemne zaufanie)
– dobór strategii odpowiadającej celom i treściom stosowanej koncepcji wychowania
Jak widać, zastosowanie konkretnej strategii wychowania, która pozytywnie oddziaływałaby na wszystkie te kryteria może być bardzo trudne, a wręcz niemożliwe. Najlepszym rozwiązaniem jest więc stosowanie kilku strategii lub ich elementów jednocześnie, które będą wzajemnie przenikać się i uzupełniać. Uważam, że nie można również stosować konkretnych, raz ustalonych strategii przez cały czas – należy pamiętać, że wychowankowie wciąż się zmieniają, dojrzewają, dorastają. Wraz z tymi zmianami powinniśmy wprowadzać zmiany w zastosowanych strategiach.