Kwasy tłuszczowe są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka i odgrywają znaczącą rolę w obszarze poznawczego, społecznego, a także emocjonalnego funkcjonowania. Stanowią także główny budulec mózgu i układu nerwowego oraz każdej komórki organizmu (są składnikiem błony komórkowej). Jak już wcześniej wspomniałam, w organizmie człowieka wyróżniamy tłuszcze nasycone i nienasycone, w tym jednonienasycone i wielonienasycone. W tym miejscu przyjrzymy się dokładniej ich budowie, by lepiej zrozumieć ich wpływ na rozwój i funkcjonowanie człowieka.
Budowa kwasów tłuszczowych
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe zbudowane są z łańcucha węglowodorowego o różnej długości z kilkoma wiązaniami podwójnymi. Wiązania oddzielone są pojedynczymi grupami metylowymi, a wyznaczenie konkretnej rodziny kwasów tłuszczowych (omega-3 lub omega-6) zależy od położenia pierwszego podwójnego wiązania, począwszy od grupy metylowej. Pozycja pierwszego wiązania podwójnego (omega) różnicuje rodzinę omega-3 (kwas α-linolenowy (ALA), kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA)) od rodziny omega-6 (kwas linolowy (LA) i kwas arachidonowy (AA)). Ocenia się, że to właśnie podwójne wiązania wpływają na giętkość i plastyczność kwasów tłuszczowych.
Nieprawidłowe proporcje źródłem problemów
Według literatury obecnie największym problemem jest nie tyle niedobór tych kwasów, co zakłócenie równowagi między nimi – stosunek omega-6 do omega-3 wynosi aż 20-15:1, a powinien wynosić 1:1. Taka dysproporcja jest wskazywana jako główna przyczyna rozwoju chorób degeneracyjnych. Dlaczego tak się dzieje? Otóż, nadmiar kwasów tłuszczowych omega-6 w diecie jest szkodliwy dla organizmu. Obie rodziny kwasów konkurują o te same enzymy, zatem dostarczanie pożywienia zawierającego głównie kwasy tłuszczowe omega-6 prowadzi do zahamowania przemiany kwasów tłuszczowych omega-3. Nie jest to korzystne i może mieć negatywny wpływ już na etapie ciąży – potwierdzono, że przyjmowanie kwasów tłuszczowych omega-3 (zwłaszcza DHA) przez matkę w czasie ciąży i laktacji pozytywnie oddziałuje na rozwój psychiczny dziecka.
Zmniejszenie zawartości DHA w mózgu jest związane z obniżeniem możliwości w zakresie uczenia się, zapamiętywania, odbiorze bodźców słuchowych i węchowych, ma wpływ na zmniejszanie się wielkości neuronów i opóźnienie migracji komórkowej w rozwijającym się mózgu. Zmiany proporcji kwasów tłuszczowych w diecie, a następnie w tkankach człowieka są kojarzone ze wzrostem zachowań depresyjnych, agresywnych i spadkiem funkcji poznawczych